Bewindvoering
4 manieren om uw kind te vertegenwoordigen
Tot 18 jaar vallen kinderen onder de ouderlijke macht. Meerderjarigen vanaf 18 jaar zijn volgens de wet handelingsbekwaam, mensen met een verstandelijke beperking vaak ook. Ter bescherming en in het belang van uw zoon of dochter kunt u hem of haar op de volgende manieren vertegenwoordigen.
- Volmacht
Ieder meerderjarig persoon kan aan een ander de bevoegdheid geven om in zijn naam op te treden en rechtshandelingen te verrichten. Bijvoorbeeld om iets te kopen of te verkopen, een formulier in te vullen of een betaling te verrichten. Ook is een medische behandelingsvolmacht mogelijk. De persoon die de bevoegdheid geeft wordt volmachtgever genoemd. De persoon die de volmacht krijgt wordt gevolmachtigde genoemd.
Door het geven van een volmacht aan een persoon die u vertrouwt (binnen of buiten de familie) kunt u uw vertegenwoordiger zelf aanwijzen.
Volmacht alleen bij wilsbekwaamheid
Om een volmacht te kunnen regelen is allereerst vereist dat de volmachtgever wilsbekwaam is op dit punt: dat hij in staat is om dit vrijwillig en bij volle bewustzijn te doen en dat hij begrijpt wat hij doet. Dit betekent dat personen met een matige tot ernstige verstandelijke beperking meestal niet in staat zijn een volmacht af te geven en dat dus voor hen deze mogelijkheid niet openstaat.
Opstellen van een volmacht
Voor het opstellen en afgeven van een volmacht hoeft men niet naar een notaris. Maar vooral als de volmachtgever ook financiële bevoegdheden overdraagt aan de gevolmachtigde is het wel verstandig om de notaris in te schakelen. De notaris checkt de wilsbekwaamheid van de volmachtgever op het moment dat die de volmacht afgeeft. Hij gebruikt daarvoor een protocol en kan eventueel een onafhankelijk arts inschakelen.
Toezicht
De gevolmachtigde treedt op in een periode dat de volmachtgever waarschijnlijk niet meer goed in staat is zelf controle uit te oefenen of de volmacht te beëindigen. Een belangrijk aandachtspunt is daarom dat er ook iemand is (of een instantie) die toezicht houdt op wat de gevolmachtigde doet. Dat is niet verplicht maar het is wel aan te raden. Want anders is er geen toezicht en geen controle. Controle is er alleen automatisch als iemand door de rechter is benoemd.
Voordelen van een volmacht
Voordelen zijn maximale zeggenschap over de financiële en niet-financiële zaken. Iemand die een volmacht afgeeft blijft handelingsbekwaam en handelingsbevoegd.
Als er een mentor, bewindvoerder of curator benoemd is moet men bijvoorbeeld toestemming vragen aan de rechter om een schenking te kunnen doen. De rechter geeft die toestemming lang niet altijd. Bij volmachtverlening blijft de kantonrechter buiten beeld.
2. Mentorschap
Als iemand niet meer zelf kan beslissen over verzorging, verpleging, behandeling en begeleiding wordt een (familie)mentor benoemd die daarover (zoveel mogelijk samen met de betrokkene) beslist. Met een mentorschap wordt de betrokkene op het persoonlijke vlak beschermd.
Een mentor behartigt dus de belangen van de betrokkene op het gebied van verzorging, verpleging, behandeling en begeleiding. Een mentor kan een familielid of naaste zijn.
Mentoren worden in alle gevallen benoemd door een kantonrechter. Deze kan de mentor jaarlijks vragen een kort verslag te schrijven over de manier waarop hij het mentorschap heeft ingevuld.
Wat kan en mag een mentor?
Een mentor neemt samen met of voor iemand die dat niet (helemaal) zelf (meer) kan, beslissingen op het gebied van verzorging, verpleging, behandeling en begeleiding.
Wat zijn de taken van een mentor?
- Belangenbehartiging: een mentor helpt bij het behartigen van de belangen van niet-materiële aard, van een persoon die vanwege geestelijke of lichamelijke aandoeningen niet goed zelfstandig zijn/haar belangen kan afwegen en/of uiten.
- Advisering: een mentor adviseert en steunt de cliënt bij het nemen en naar buiten brengen van beslissingen.
- Vertegenwoordiging: een mentor treedt op als vertegenwoordiger van de cliënt met betrekking tot diens verzorging, verpleging, behandeling en begeleiding, in situaties waarin de cliënt niet wilsbekwaam is.
- Opbouw en behoud van vertrouwen: om de hierboven genoemde taken goed uit te oefenen is gewenst dat een mentor zo veel als mogelijk een vertrouwenspersoon wordt voor de cliënt. Daarom bezoekt de mentor de cliënt regelmatig. Zo kan de mentor goed luisteren naar de cliënt, kennis nemen van diens situatie en – aansluitend op diens gewoonten, wensen en behoeften – handelen in het belang van de cliënt.
Mentorschap wordt aangevraagd bij de kantonrechter van de rechtbank in het rechtsgebied (arrondissement) waar de persoon woont voor wie de maatregel wordt gevraagd.
3. Bewindvoering
Als iemand niet meer zelf mag beslissen over zijn financiën en bezittingen wordt een (familie)bewindvoerder benoemd die daarover (zoveel mogelijk samen met de betrokkene) beslist.
De bewindvoerder behartigt de belangen van de betrokkene op het gebied van financiën en bezittingen en houdt de boekhouding bij. Een bewindvoerder kan een familielid of naaste zijn of een professionele vertegenwoordiger.
Bewindvoerders worden in alle gevallen benoemd door de kantonrechter. Ze moeten jaarlijks verantwoording afleggen aan de kantonrechter. Deze controleert het werk van de bewindvoerder.
Wat kan en mag een bewindvoerder?
Een bewindvoerder regelt samen met en voor betrokkene de financiële zaken en beheert samen met of voor betrokkene het (toekomstige) vermogen.
Taken en bevoegdheden van een bewindvoerder
- Een bewindvoerder behartigt iemands financiële belangen.
- De hoofdtaak van een bewindvoerder is het beheren van alles wat onder bewind is gesteld. Dat wil zeggen, dat hij ervoor moet zorgen dat alles wat onder bewind is gesteld in stand blijft en goed wordt beheerd. Bovendien moet hij er de administratie over voeren. Zo moet geld goed worden belegd, rente op tijd worden bijgeschreven en een huis op tijd worden geschilderd.
- Tot de gewone werkzaamheden tijdens het bewind behoort ook het regelen van de financiële huishouding van de betrokkene. Hieronder valt bijvoorbeeld belastingaangifte doen, maar ook het aanvragen van (bijzondere) bijstand, huurtoeslag of een persoonsgebonden budget (PGB).
- Ook moet een bewindvoerder ervoor zorgen dat de inkomsten van degene voor wie het bewind geldt in de eerste plaats worden gebruikt voor zijn levensonderhoud. Wanneer de betrokkene wil beschikken – zoals de wet dat noemt – over iets dat onder bewind is gesteld, moet hij de medewerking hebben van de bewindvoerder.
Wie kan bewindvoerder zijn?
- Iedereen van 18 jaar en ouder in Nederland die zelf niet onder bescherming staat of een strafblad heeft, niet in een schuldsanering zit of in staat van faillissement verkeert.
- Een rechtspersoon, bijvoorbeeld een stichting, vereniging of bv.
De instelling, alsmede personeel van de instelling waar iemand verblijft kan voor die persoon niet tot curator, bewindvoerder of mentor worden benoemd.
Bewindvoering wordt aangevraagd bij de kantonrechter van de rechtbank in het rechtsgebied (arrondissement) waar de persoon woont voor wie de maatregel wordt gevraagd.
4. Curatele
Als een persoon niet handelingsbekwaam is, wordt een (familie)curator benoemd om de persoon, curandus genaamd, te vertegenwoordigen. Met een ondercuratelestelling worden persoon en vermogen beschermd. Curatele is een maatregel die meer bescherming biedt dan bewindvoering en mentorschap.
De curator behartigt de belangen van de betrokkene op het gebied van financiën en bezittingen én op het gebied van verzorging, verpleging, behandeling, en begeleiding. Een curator kan een familielid of naaste zijn of een professionele vertegenwoordiger.
Curatoren worden in alle gevallen benoemd door de kantonrechter en moeten jaarlijks verantwoording afleggen op het gebied van geld en bezittingen en de keuzes die worden gemaakt binnen de zorg, verpleging, behandeling en begeleiding. De kantonrechter controleert de curator.
Wat kan en mag een curator?
De curator neemt samen met of voor iemand die dat zelf niet (meer) kan beslissingen, zowel op financieel als niet-financieel gebied. Degene die onder curatele gesteld is, is handelingsonbekwaam. De positie van de curator lijkt dan ook veel op die van ouders of voogd. De curator is de wettelijk vertegenwoordiger van de degene die onder curatele is gesteld, treedt voor hem op en behartigt de financiële en andere belangen.
Wat zijn de taken van een curator?
- Curatele betreft zowel de financiële als de niet-financiële belangen van de meerderjarige. De curator is daardoor zowel een soort bewindvoerder, al heeft hij meer bevoegdheden dan een bewindvoerder, als een soort mentor.
- Een deel van de wettelijke regeling van curatele is ook bij mentorschap van toepassing. De taak en bevoegdheden van de curator hebben betrekking op zorg en welzijn, maar ook op het geld en de goederen.
- Curatele biedt ook een betere bescherming voor het vermogen van een meerderjarige dan een beschermingsbewind. Om die reden is curatele geschikt voor de bescherming en vertegenwoordiging van meerderjarigen die in staat zijn schulden te maken en hoewel ze dat niet mogen, koopovereenkomsten e.d. aangaan tot schade van zichzelf en die beslissingen nemen waarvan ze de consequenties niet overzien.
Wie kan curator zijn?
- Iedereen van 18 jaar en ouder in Nederland, die zelf niet onder bescherming staat of een strafblad heeft, niet in een schuldsanering zit of in staat van faillissement verkeert;
- Een rechtspersoon, zoals een stichting, vereniging of bv.
De instelling, alsmede personeel van de instelling, waar iemand verblijft kan voor die persoon niet tot curator, bewindvoerder of mentor worden benoemd.
Curatele wordt aangevraagd bij de kantonrechter van de rechtbank in het rechtsgebied (arrondissement) waar de persoon woont voor wie de maatregel wordt gevraagd.
